30 Ekim’deki başkanlık seçimlerinin ikinci tur anketlerinde Lula hala önde, ancak zaferi henüz kesin değil. Noam Chomsky, Bolsonaro kazanırsa Amazon’la birlikte dünyanın akciğerlerini de çökerteceği konusunda uyardı: “Bu kader seçimi.”
Brezilya, 30 Ekim’deki başkanlık seçimlerinin ikinci turu için gün sayıyor.
3 Ekim’deki birinci turda 155 milyon 557 bin 422 seçmenden 123 milyon 195 bin 571’i 90 bini aşkın sandıkta oy kullanmış, seçime katılma oranı yüzde 79,54 olarak gerçekleşmişti.
Birinci turdan İşçi Partisi (PT) lideri önceki Cumhurbaşkanlarından Luiz Inácio Lula da Silva 57 milyon 259 bin 504 oyla seçmenlerin yüzde 48,4’ünün desteğini alarak birinci, şimdiki Cumhurbaşkanı Jair Bolsonaro 51 milyon 72 bin 345 oyla seçmenlerin yüzde 43,2’sinin desteğiyle ikinci olarak çıkmış, iki aday da yüzde 50’yi geçemediği için, sonuç ikinci tura kalmıştı.
TIKLAYIN-Lula birinci turu önde bitirdi, ikinci tur 30 Ekim’de
Yarışan bloklar
Birinci turda Lula’nın Başkanlığı ve eski Sao Paolo valisi Geraldo Alckmin’in Başkan Yardımcılığı çevresinde oluşan Umudun Brezilyası blokunda Lula’nın İşçi Partisi, Brezilya Komünist Partisi, Yeşil Parti, Brezilya Sosyalist Partisi, Sosyalizm ve Özgürlük Partisi, Cumhuriyetçi Toplumsal Düzen Partisi, İşçi Davası Partisi, Dayanışma, İleri ve Eylem hareketleri ve Sürdürülebilirlik Ağı yer alıyordu. Blok ikinci turda Demokratik İşçi Partisi, Birleşik Sosyalist İşçi Partisi, Halkın Birliği ve Yurttaşlık hareketinin katılımıyla genişledi.
Bolsonaro’nun Başkanlığı ve Savunma Bakanı Walter Braga Netto’nun Başkan Yardımcılığı çevresinde oluşan Brezilya’nın İyiliği İçin blokundaysa Bolsonaro’nun Liberal Partisi, Cumhuriyetçiler ve İlericiler grupları yer alıyordu. Blok ikinci tura girerken Sosyal Hristiyan Partisi ve Brezilya Emek Partisi’ni de içine alarak genişledi.
TIKLAYIN-İki miting, iki Brezilya ve sonucu öngörülemeyen bir seçim
Sıklaşan saflar, azalan fark
30 Ekim’de TSİ 14:00’da başlayacak olan seçimler öncesinde kamuoyu araştırmalarında solun adayı Lula liderliğini sürdürüyor, ancak şimdiki Cumhurbaşkanı Bolsonaro’yla arasındaki farkın küçük adımlarla da olsa azalmakta olduğu gözleniyor. Ülkenin en büyük kamuoyu araştırma kuruluşu Datafolha’nın Çarşamba günü yayınladığı son ankete göre ankete yanıt verenlerin yüzde 49’u Lula’ya, yüzde 45’i Bolsonaro’ya oy vereceklerini açıklamışlardı. Önceki haftaysa Datafolha anketi Bolsonaro’nun desteğini yüzde 44 olarak saptamıştı.
TIKLAYIN-Lula ikinci turu 7 puan önde götürüyor
Seçim günü yaklaştıkça kararsızların oranı da düşümeye devam ediyor. Seçmenlerin yüzde 94’ü kime oy vereceklerini kararlaştırdıklarını söylüyor. Datafolha’ya göre, seçmenlerin yüzde 1’i kararsız ve yüzde 4’ü boş oy kullanma niyetinde. Ipec araştırma kuruluşuna göreyse, seçmenlerin yüzde 5’i kararsız, yüzde 2’si de görüş belirtmekten kaçınıyor. 2 Ekim’deki ilk turda kararsızların oranı yüzde 21 dolayında.
Kararsızların düşük oranda da olsa varlığını koruması ve kamuoyu araştırmalarının yanılma payları dikkate alındığında yorumcular, Lula’nın başı çekmesine karşın, seçim sonuçlarının sürprize açık olduğunda birleşiyor.
Bolsonaro, anket şirketlerini Lula’yı desteklemekle suçlarken, ülkenin seçim sisteminin manipülasyona açık olduğu propagandasını sürdürüyor, bu arada Bolsonaro yanlısı milletvekilleri, açıkladıkları anket sonuçları hata payını aşan kuruluşların sorumlularının 10 yıla kadar hapisle cezalandırılmasını öngören bir yasa çıkarılması için çaba gösteriyor.
TIKLAYIN-Lula hala favori, ama kazanması kolay değil, sürdürmesi zor
Lula: “Bolsonaro, farkı kapatamaz, kazanacağız”
Telesur’un haberine göre, Lula, Bolsonaro’nun aradaki farkı kapatmasının söz konusu olmadığında ısrarlı. Rio de Janeiro’da düzenlediği basın toplantısında, Lula, hafta içinde, “Seçimleri kazanacağız, Bolsonaro’nun yaptığı çılgınlıklara, söyleye geldiği yalanlara karşın bir haftada farkı kapatması imkansız” demişti.
Solun adayı, sahte hesaplar üzerinden sosyal medya ağlarında yayılan dezenformasyonu hedef aldı: Bolsonaro’nun “güçlü bir yalan makinesi var,” dedi. “Robotlarla rekabet etmek çok zor.”
Bu arada, birinci tur öncesinde Lula’nın kazanması halinde seçim sonuçlarını kabul etmeyeceğine ilişkin imalarda bulunan Bolsonaro, Cuma günü habercilerin sorularını yanıtlarken “Ordunun da içinde yer aldığı saydamlık komisyonu, bir anormallik olmadığını söylerse seçim sonuçlarından kuşku duymak için bir neden olma[yacağını]” dile getirdi.
TIKLAYIN-Brezilya’da sol Lula önderliğinde iktidara yürüyor
Bolsonarocular seçim sistemiyle ilgili
yalan haberleri sürdürüyor
Bolsonaro, kişisel olarak, seçim sonuçlarının kesinlikle hileli olacağına dair önceki beyanlarını tevil eder görünüyor. Ancak gerek Brezilya’da gerekse ABD’deki Trump yanlısı Bolsonaro destekçileri arasında Başkana rağmen Brezilya seçim sisteminin muhalefet tarafından manipüle edildiği ve oy sayım ve değerlendirme yazılımlarının hileli olduğuna ilişkin kara propaganda sürüyor.
Bolsonaro seçim öncesi Brezilya seçimlerine hile karıştırıldığını ve elektronik oylama makinelerine güvenilemeyeceğini söyleyerek aylarca propaganda sürdürmüş ama ilk turda anketlerin öngördüğünden daha iyi bir sonuç almıştı. Bolsonaro, buna karşın seçim sonuçlarının manipüle edilmiş olabileceğini öne sürmekten vazgeçmedi. “Tamamen bilgisayarlı bir sistemde anormal bir şeyin olma olasılığı her zaman vardır” demeye devam etti.
Söylentilerin süre gitmesi üzerine Brezilya Yüksek Seçim Kurulu, ABD’den yayılan ülkede kullanılan elektronik sistemlere ve yazılımlarla ilgili yalanları sergiledi. Brezilya’daki teyit kuruluşları da iddiaların doğruluğunu sınayarak yanlış olduğunu ortaya çıkardı.
Kurul, “Brezilya oy kullanma süreci[nin], Seçim Adaleti hizmetindeki görevli ve teknisyenlerce tasarlandı[ğını] ve doğrudan kendi koordinasyonları altında, seçim sürecine daha fazla güvenlik ve şeffaflık sağlayan kamu ihalesi ve geniş rekabet yoluyla seçilen şirketlerce üretil[diğini]” açıkladı.
Yüksek seçim kurulu seçimlerle
ilgili “yalan haberler”i sansürleyecek
Brezilya Yüksek Seçim Kurulu Perşembe günü, “seçim süreci hakkında yanlış veya bağlamından koparılmış bilgilerin sürekli yayınlanmasıyla oluşan sistematik yanlış bilgi üretimini” hedef alan çevrimiçi dezenformasyonu sınırlamaya yönelik bir dizi karar yayınladı.
ABD’den yayın yapan bağımsız New Public Radio’nun (NPR) haberine göre Kurul Başkanı Bakan Alexandre de Moraes, belirli bir gönderinin dezenformasyon içeriği içerdiğine karar verdiklerinde diğer tüm özdeş yayınlarla birlikte kaldırılacağını açıkladı. Kararın 2. Maddesi, “oylama, oy sayımı ve sayımı süreçleri de dahil olmak üzere seçim sürecinin bütünlüğünü etkileyen, gerçek dışı olduğu bilinen veya ciddi şekilde bağlamından koparılmış gerçeklerin yayılmasını veya paylaşılmasını” yasaklıyor.
Karar ayrıca, Kurulun izin verdiklerinin ötesinde seçimden 48 saat öncesi ve 24 saat sonrasına kadar paralı seçim ilanlarının yayınlanmasını yasaklıyor.
Reuters’ın haberine göre, Brezilyalı yayıncılar, kararın rejime yönelik yapıcı eleştirileri ve örneğin Bolsonaro’nun Lula’ya yönerlik olarak kullandığı “eski mahkum”, “hırsız” veya “yozlaşmış” sıfatlarını kullanmayı yasaklaması dolayısıyla medya ve ifade özgürlüğünü ihlal ettiğinden yakınıyor.
(AEK)
Noam Chomsky:
Önümüzde bir kader seçimi var
ABD’nin önde gelen ilerici düşünürlerinden Noam Chomsky Truthout dergisine verdiği söyleşide sonuçlarının Amazon havzasının kaderini de belirleyecek olması nedeniyle Brezilya seçimlerinin dünyanın kaderinde tayin edici bir role sahip olduğunu söyledi.
En zorlayıcı acil kaygı, Brezilya’daki Amazon ormanlarının kaderi. Mevcut eğilimler sürecek olduğu takdirde “dünyanın akciğerlerinin” bu en önemli ögesinin, kendisini sürdürmek için yeterli nem üretemeyen bir savanaya dönüşeceği uzun zamandır biliniyor. Hepimizi koruyan büyük bir karbon arıtıcısı, bizi felakete sürükleyen bir karbon üreticisine dönüşecek.
Başka pek çok durumda olduğu gibi, bu trajedinin zaman ölçeği de inanılmaz ölçüde hafife alındı. Brezilyalı araştırmacılar, bu tehlikenin geri çevrilemez yıkım haddine ulaşılan kimi bölgelerde bu kaygının çoktan gerçeğe dönüşmeye başladığını ortaya koydular.
Bolsonaro’nun yasadışı kerestecilik, madencilik, tarımsal işletmelerin genişletilmesi ve Yerli yaşam alanlarıyla bu alanlarda varlığını sürdüren birçok kabilenin yok edilmesine verdiği destekle yaşamın sürdürülmesine yönelik tehdit keskin bir biçimde büyüdü. Kısa vadeli kâr ve iktidarın çıkarları adına yasalar bir kenara atılarak koruma altına alındılar.
Elbette bu tehdit Brezilya ile sınırlı değil ama bu ülkede insanlığa karşı işlenen suç, ölçeğinin büyüklüğü nedeniyle özellikle ciddi ve şu anda özellikle kritik, çünkü Amazon’un kaderi ve onunla ilgili her şey, seçimlerin ikinci turu olan 30 Ekim’de karara bağlanacak.
Bolsonaro’nun zaferi muhtemelen Amazon’u mahvedecektir. Bir Lula zaferi, Brezilya için bir felaketi ve dünyadaki yaşam için bir felaketi önleyerek onu kurtarabilir.
İyi haber şu ki, ilk turda Lula, anketlerin öngördüğü gibi, zafere yaklaştı. Lula’nın İşçi Partisi’ne oldukça yakın bir merkez sol partiyle işbirliği zafere yol açabilirdi, bu ve daha geniş koalisyonlar şimdi oluşuyor ve 30 Ekim’de zafere götürebilir.
Kötü haber ikili. Bolsonaro’nun oyu anketlerin öngördüğünün çok ötesindeydi ve adayları Başkanlık dışındaki makamları, özellikle valilikler ve milletvekillerin süpürdü. Lula’nın elleri seçilse bile bağlanacak.
Aşırı sağcı dalga, Bolsonaro’nun Amazon’u kendi gözetimi altında yok eden suçluları zenginleştirme kampanyasının kilit adamı Ricardo Salles gibi korkunç kişilikleri bile parlamentoya taşıdı.
Sağcı parti [Bolsonaro kazandığı takdirde] ülkeyi aşırılıkçı bir Hıristiyan milliyetçiliğine sürükleyebileceği Orbán tarzı bir “illiberal demokrasiye” dönüştürme kampanyasına giden yolu genişleteceğe benziyor.
Ne var ki, bu grotesk sonuç bile aslında, kendilerini insani sonuçları ne olursa olsun, şirket karlarını artırmaya adanmış olanların ellerinde çevresel yıkımın kontrolden çıkması kadar önemli olmayacak.
Önümüzde bir kader seçimi var.
