ODTÜ Ormanının içinden geçecek rant yolu, yazdan bu yana yaşanan gelişmelerle yeniden gündeme geldi.
Önce sürecin nasıl geliştiğini hatırlayalım…
8 Eylül 2017 tarihinde Ankara Büyükşehir Belediye (ABB) Başkanı İ. Melih Gökçek ile ODTÜ Rektörü Verşan Kök arasında imzalanan Protokol (1), ODTÜ Ormanına saldırının başlangıcı oldu. Söz konusu Protokolün hemen ardından 9 Eylül 2017 tarihinde, bir gece operasyonu ile ODTÜ Ormanı içinde, kuzey-güney doğrultusunda, 90-100 metre genişliğinde, 4.800 metre uzunluğunda yarık açıldı. “Yapımı süren Bilkent Şehir Hastanesine yol yapıyoruz” gerekçesiyle açılan bu yarık, Ormanın batısında, Bilkent sınırında kalan 75 hektar büyüklüğündeki orman parçasını ana ormandan kopardı. (2)
“Ormanda imar planı yapılamaz” gerçeği bilmezden gelinerek ve özel ormanlarda verilecek izinlere ilişkin hukuksal yükümlülükler yerine getirilmeden iş makineleriyle ormana girildi, ağaçlar barbarca parçalanarak yol açıldı. Dönemin belediye başkanı bu acınası duruma karşın “Bir gecede 4,5 km yol yaptık” diye övünebildi. Bu girişim; ODTÜ öğrencileri, ODTÜ Mezunlar Derneği, çeşitli dernek, oda ve sendikaların mücadelesiyle durduruldu ve yargıya taşındı.
Oysa Türkiye Ormancılar Derneği (TOD) tarafından 1957 yılında “Atatürk Ormanı” olarak projesi yapılmış; yıllar içerisinde Orman Genel Müdürlüğü (OGM) ile ODTÜ öğrencilerinin, öğretim üyelerinin ve çalışanlarının çabalarıyla oluşturulmuş ve bugünlere kadar getirilmiş bu orman yapısı, sıradan bir orman değildir. İç Anadolu iklim koşullarında insan eliyle geliştirilmiş en büyük ormandır. (3) Bu çerçevede, Orman, 1995 yılında Ağa Han Mimarlık Ödülü aldı. (4) 2001 yılında hukuksal olarak da orman ilan edildi.
Ankara halkı temiz ve sağlıklı hava soluyabiliyorsa, bu ormanın katkısından dolayıdır.
Protokol ne diyor, biz ne diyoruz?
ABB ile ODTÜ Rektörlüğü arasında imzalanan ve dört maddeden oluşan Protokol, yasaların gerekliliklerinin yerine getirilmesi olmayıp iki tarafın niyet açıklamasından ibarettir.
Diğer yandan, Protokolde yer alan “Ağaçlar ile ilgili uygulamalar kapsamında; taşınması uygun olan ağaçlar nakledilecek, uygun olmayan, ömrünü tamamlamış olan ağaçlar kaldırılacaktır.” (Madde-3/1), “(…) Teknokent Kavşağı ile 1071 Malazgirt Bulvarı arasında bağlantı öngörülen Tünel, üst yüzey bölgesine zarar verilmeksizin tamamen yeraltından yapılacaktır.” (Madde-3/2), “İncek bulvarı bağlantı yolu Ek-4’te koordinatları belirtilen güzergahta esasen 4 şerit gidiş ve 4 şerit geliş olarak; aşağıdaki kesitte 38 metre olarak yapılacaktır. (Ek-5 yol kesiti)” (Madde-3/4), “(…) Aynı zamanda yol için kesilen ağaç sayısının 2 katı kadar ağaç ABB tarafından ODTÜ arazisine dikilecektir.” (Madde-3/5), “(…) Yol yapımı karşılığında 36 hektarlık hazine arazisinin ODTÜ’ye tahsisi Ankara Valiliği koordinasyonunda gerçekleştirilecektir.” (Madde-3/6) hükümlerinin biraz olsun ekoloji, ekosistem ile hukuk bilgisine sahip yurttaşların aklına bazı sorular getirmemesi de mümkün değil:
1. 9 Eylül 2017 tarihinde sökülüp taşınan ağaçların tutmayacağı bilimsel olarak besbelliyken bunun protokolde dile getirilmesi ne anlama geliyor? ABB zamanında kaç ağacı söküp taşıdı, nereye dikti ve bu ağaçların şu andaki durumu nedir? ABB’nin bu konuda bir çalışması var mıdır ve kamuoyuna bir açıklaması olacak mıdır?
2. Protokolde yolun 38 metre olarak yapılması öngörülmüş iken ABB, 90-100 metre genişliğinde bir alanı açtı. Yani ormanda “açma suçu” işledi. Bu durumda ODTÜ Rektörlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü`nün suç duyurusunda bulunması gerekirdi. Bu görev yerine getirildi mi?
3. Yol yapımı karşılığında ODTÜ`ye tahsisi yapılacak olan 36 hektarlık hazine arazisi nereden verildi? Söz konusu arazinin niteliği (bataklık, bozkır vb.) nedir?
Bu sorulara bugüne değin yanıt verilmediğine göre ABB Protokolde belirtilen yükümlülüklerini bile yerine getirmedi. 2021 yılında ODTÜ Mezunlar Derneği Vişnelik Tesislerindeki salonda yapılan toplantıda, ABB İmar ve Şehircilik Dairesi Başkanı, tünel yapımından da vazgeçildiğini açıkladı. Demek ki bilimsel gerçeklerden, ormanı korumaktan değil ancak keyfilikten söz edilebilir.
Son Gelişmeler ve Durum
ODTÜ Ormanını parçalayıp geçecek bu yolun yapımı bir süre soğumaya bırakıldı ve unutturulmaya çalışıldı. Ağustos 2021 tarihinde ABB bu yolun yapımı için ihale açtı. İhaleyi alan şirket Temmuz 2022`de güney yönünden başlayarak iş makinelerini yola sokup kamyonlarla çakıl döktü. ODTÜ öğrencilerinin karşı çıkması ve mücadeleye başlaması üzerine iş makineleri alanı boşaltarak gitti. Konu kamuoyuna duyurulunca ABB “Bizim haberimiz yok, şirket bizim bilgimizin dışında iş yapmıştır” diyebildi. Oysa yolun devamı niteliğindeki ve ODTÜ Ormanı ile İncek arasındaki bölümünün yapımı sürüyor. Gelişmelerden bu bölümün oldu bittiye getirilerek bitirileceği ve ODTÜ Ormanı tarafının yapımına haklılık payı kazandırılmaya çalışılacağı anlaşılıyor.
2017 yılında “Bilkent Şehir Hastanesi açılacak ama yolu yok” denmiş, hastaneye yol yapmanın “kamu yararı” olduğu gerekçesine sığınılmıştı. Hastane açılalı kaç yıl geçti ve bu yol olmadan da hastaneye ulaşılabildiği anlaşıldı. Böylece “Hastaneye ulaşım” gerekçesinin uydurma olduğu görüldü. Şimdi ise “Anayasa Mahkemesi binasına yol açılacak” gerekçesi üretilmiş. Madem öyle yolu olmayan yere neden hastane veya Anayasa Mahkemesi binası yapılıyor; böyle plansızlık, öngörüsüzlük olur mu?
Aradan geçen süre zarfında dikkat çekilmesi gereken bir nokta da 2017 yılında yol açılırken bölgede yapımına yeni başlanmış bir adet gökdelen varken günümüzde altı adet gökdelen yükselmesidir. ODTÜ bileşenleri bu yolu “rant yolu” olarak adlandırırken haksız mı?
8 Kasım 2022 Salı günü ODTÜ Ormanından geçirilmek istenen “rant yolu”na karşı ABB önünde basın açıklaması yapıldı, o gün yapılacak ABB Meclisi toplantısına katılmak istendi. Yasa gereğince Meclis toplantıları halka açıktır. Belediye, Cumhurbaşkanlığı kararnamesi ile yasakların kaldırıldığı belgesi gösterilmiş olmasına karşın Covid-19 pandemisini gerekçe göstererek toplantıya katılmaya engel oldu. Ardından temsilci olarak katılıma izin verilmiş olmasına karşın salon dışında bekleyenlere önce zabıta, sonra da polis şiddeti uygulandı, gaz sıkıldı ve 6 öğrenci gözaltına alındı. Böylece ABB yönetiminin; demokrasi, katılımcılık, danışma kavramalarından ne denli uzak olduğu da bir kez daha görülmüş oldu.
Basın açıklaması yapmak ve belediye meclisi toplantısına katılmak için ABB önüne giden yurttaşlara şiddet uygulanmasından ve 6 öğrencinin gözaltına alınmasından sonra ABB bir açıklama yaptı. (5) Bu açıklamada yer alan “Ankara Büyükşehir Belediyesinin ODTÜ arazisi içerisinde herhangi bir çalışması YOKTUR.” ifadesi şu anda bir çalışma olmasa da verilen mücadele karşısında ABB`nin savunmacı bir dile sığındığını gösteriyor. Oysa açık açık “Ben bu yolu yapmayacağım” demiyor/diyemiyor. Açıklamada “Ankara Büyükşehir Belediyesi tüm rant projelerine karşı büyük bir mücadele vermektedir.” deniyor. Daha yol yapımı için araziye dozer girip kazı başladığında altı gökdelen yükselmiş. Bunun bitişiğinde dörder şeritli yol açılıyor ve daha sonrası orman. Bundan âlâ rant mı olur? Bu rant değilse ne? Rant kime sağlanıyor? Ankara halkına mı, o gökdelenleri dikenlere mi?
Televizyon haberlerine göre ABB bir gerekçe daha üretmiş: Bu yolun yapılması konusunda anket yapılacak ve anket sonuçlarına göre karar verilecekmiş. Pes doğrusu! Anket yapılacaksa neden ihale yapıldı? Ayrıca, oksijen üretme, karbon tutma, havayı temizleme, toprağı koruma, suyu düzenleme gibi işlevleriyle orman ekosistemi, içinde yaşayanlardan ve yakın çevresindekilerden başlayarak genişleyen halka halka, dalga dalga herkesi ilgilendirir. O nedenledir ki ormanlar korunmalıdır. Anayasanın 169. Maddesi ve Türkiye`nin taraf olduğu devletlerarası sözleşmeler ormanların korunmasını zorunlu kılar. Böyleyken ormandan yol geçirilmesinin anketlere göre karar verilmesine indirgenmesi, tam bir cehalettir ve rezalettir.
ABB artık günübirlik kararlarla ve projelerle Ankara`yı yönetmeyi bırakmalı; “Ankara Ana Ulaşım Planı” yapıp, plan üzerinden kararlar alma yoluna yönelmelidir.
Kamuoyuna saygıyla duyurulur. 11 Kasım 2022 Cuma
Kırsal Çevre ve Ormancılık Sorunları Araştırma Derneği
(1) https://www.ankara.bel.tr/haberler/odtuden-gececek-yol-konusunda-anlasma-saglandi-10669
(2) Bakınız: Google’dan ODTÜ Ormanı 9 Eylül 2017 taraması sonuçları
(5)https://twitter.com/ankarabbld/status/1590012053716365312?s=20&t=ej7OLQEy2_Idf5y8itnE1Q
