Söyleşi | Özlem Ergun
AKP’nin bu kez de torba yasayla Meclis’e getirdiği zeytinliklerin madene açılmasını içeren teklif, şirketler için karlı olanaklar sağlamaya hazırlanıyor. Yasa teklifinin, götürülecek hukuki sürecin sonunda Anayasa’ya aykırı olduğu için yürütmesinin durdurulacağı öngörülse de, aradaki zaman zeytinliklerin akıbetini belirleyecek: Soma Yırca’da yönetmelik yürütmesinin durdurulacağı günün gecesi, Kolin İnşaat 6 bin zeytin ağacını termik santral yapmak için bir gecede kesti. Jandarmanın da desteğiyle…
Zeytinliklerin maden sahası yapılmasının önünü açan ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın imzasıyla yürürlüğe giren yönetmeliğin Danıştay tarafından yürütmesinin durdurulmasının ardından aynı konu bu kez de AKP’nin hazırladığı ‘torba yasa’ olarak Meclis’te.
“Eğer zeytinlikte madenciliğe izin verilirse, zeytinlikler öncelikle aynı ilçe veya il sınırı olmak üzere başka yere taşınabilecek” denilen teklifte, Maden Kanunu’na geçici madde eklenmesi talep ediliyor.
Teklifin yasalaşması halinde madencilik şirketleri, zeytinliklerde maden faaliyeti yapabilecek.
Deniz Gümüşel: Bu kanun Meclis’ten geçmemeli
Çevre Mühendisi ve yaşam savunucusu Deniz Gümüşel’le zeytinliklerin madene açılması girişiminin varacağı yeri konuştuk. “Bu kanun Meclis’ten geçmemeli” diyen Denizel, sebebini şöyle özetledi:
Yasa meclisten geçtikten sonra Anayasa Mahkemesi’nden hızlıca karar çıkmaz ve yürütmeyi de durdurmazsa işte o aradaki süre boyunca şirketler -kanunen hükümsüz olsa da aslında yürürlükte olan yasaya dayanarak- zeytinliklere girip zeytinlikleri sökebilir, zeytinleri kesebilir yani fiili durum yaratabilirler. Bu da çok büyük kayıplara neden olur ki benzer süreçleri daha önce de yaşadık.
Bundan sonraki hukuki süreç nasıl işleyecek, zeytinlik kayıplarının ve açılacak madenlerin topluma maliyeti ne olacak? Gümüşel, Gazete Karınca’nın sorularını yanıtladı.
Danıştay 8. Dairesi, Nisan 2022’de Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın imzasıyla yayımlanan ve zeytinlik alanlarda madenciliğe izin veren yönetmeliğin yürütmesini durdurmuştu. Bu konu şimdi hangi aşamada?
Danıştay henüz nihai kararını vermedi ancak ‘yürütmeyi durdurma’ kararı verdi. Dolayısıyla Danıştay’dan bu yönetmeliği tamamen iptal etmesini bekliyoruz. Danıştay’daki yönetmelik değişikliğinin kabul edilmesi riski maalesef halen devam ediyor. Ancak Danıştay yürütmeyi durdurduğu için şirketler şu anda eyleme geçemiyorlar. O yönetmeliğe dayanarak zeytinlikleri yeni maden sahalarına açamıyorlar.
Danıştay’ın yürütmeyi durdurma kararının ardından zeytinlikleri madene açma girişimi bu kez de AKP’nin hazırladığı torba yasayla Meclis’te. AKP’nin zeytinlikleri maden sahası yapma ısrarını nasıl okumalıyız?
Burada temel amaç, zeytinlikleri ‘engel’ olarak gören sermaye için kolaylık sağlamak. Zeytinlikler daha önce de sanayi yatırımları için, imar uygulamaları için, jeotermal enerji gibi sözüm ona yenilebilir enerji kaynakları için kullanıma açılmak istendi. Bu kez de ‘enerji üretimi için madencilik’ denerek zeytinlikler maden sahası yapılmak isteniyor.
‘Enerji üretimi’ denince bunun başında kömür madenciliği geliyor. Zeytinlikleri en çok kömür madenciliği yapabilmek için istiyorlar. Aslında gayet planlı bir uygulamanın devamı. Bir 15 gün kadar önce Türkiye, iklim değişikliği alanında 2038’e kadar ne yapacağını açıkladı. Aslında Türkiye ‘karbon emisyonlarını arttırarak devam edeceğini’ söyledi.
Bu, elektrik için kömür yakmaya devam edeceğiz demek. İşte bunun önünü açabilmek için de zeytinliklerin tahsisi gerekiyor. Türkiye’de hemen bütün kıyı şeridinde -Marmara, Kuzey Ege, Güney Ege, Akdeniz, Güneydoğu ve hatta Doğu Karadeniz gibi geniş bir coğrafyada- zeytin üretimi hedef haline gelmiş bulunuyor. Burada yapılmak istenen, elektrik üretimi için kömür madenciliğinin teşvik edilmesi.
