DİYARBAKIR – SES Diyarbakır Şube Eşbaşkanı Şiyar Güldiken, kimyasal silahların sadece insanları değil, su, toprak ve hava dahil tüm ekosistemin üzerinde ağır tahribatlar yarattığını ve bunlara karşı çıkmak gerektiğini söyledi.

Türkiye’nin Irak Federe Kürdistan Bölgesi’ne yönelik 17 Nisan’dan bu yana sürdürdüğü savaşta şimdiye kadar 2 bin 467 kez kimyasal silah ve yasaklı bomba kullandığı ve bunun sonucunda da toplam 44 HPG’linin yaşamını yitirdiği açıklandı. Kimyasal silahların sadece insanların değil tüm canlı ve yaşamı etkilediğini hatırlatan KESK’e bağlı Sağlık ve Sosyal Hizmet Emekçileri Sendikası (SES) Diyarbakır Şube Eşbaşkanı Şiyar Güldiken, devletlerin mantığında insanlık, tarih, ekoloji ve topluluklara karşı yürütülen savaşlarla dolu olduğunu dile getirdi.

SADDAM DA KULLANDI

İnsanlığı ve tarihi yok etme anlayışının, birçok silahın kullanımını da beraberinde getirdiğini belirten Güldiken, “Kimyasal silahların kullanımı dünyada insanlık suçudur. Geçmişten günümüze kadar dünya savaşlarına neden olmuştur. Japonya’nın Hiroşima ve Nagazaki kentlerinde kullanıldı. Kürtlerin üzerinde de denendi. Örneğin Saddam Hüseyin, Enfal ve Halepçe’de kullandı. Sonrasında da birçok kez kullanıldığına dair iddialarının olduğu ve bu iddiaların araştırılmasına yönelik taleplerin de birçok defa dile getirildiği, sonuçlarının da günümüzde halen ortaya çıkaramadığı gerçeklikler var” diye belirtti.

‘EKOSİSTEM ZARAR GÖRÜYOR’

Kimyasal silahların hava, su, toprak gibi tüm ekosistem üzerinde kalıcı sonuçlar bıraktığını vurgulayan Güldiken, uluslararası anlaşmalara aykırı olan kimyasal silahların Türkiye tarafından açığa kavuşturulmalı. Güldiken, sözlerine şöyle devam etti: “Kimyasal silahlar dünyanın neresinde kullanılırsa kullanılsın aslında aynı ya da benzer sonuçlara neden olur. Bunun önünü almak için Birleşmiş Milletler (BM) insanlığı koruma adına ve ekolojik doğayı korumak için birçok kez uluslararası sözleşmeler yapılmış ve neredeyse bütün ülkeler de bunun altına imza atmıştır. Biz bu silahları kullanmayacağız diye taahhüt etmiştir. Kimyasal silah kullanımı sadece o anla sınırlı kalmaz, aynı zamanda uzun yıllar etkisini sürdürüp, geleceği de yok etmeye yönelik sonuçlar doğurur. Bunun yakın örneklerini yine Kürt halkı yaşadı. Saddam Hüseyin, Enfal ve Halepçe’de kullandığı halen binlerce insanın yaralı olarak yaşamına devam etmek zorunda kaldığı ve oradaki ekolojinin de halen yeniden kendini var etmeye yönelik durumların olmadığı bir gerçeklikle karşı karşıyayız. O dönem ve sonrasında da kimyasal silahlara maruz kalmış bireylerin üremelerinde halen sorunların olduğu buna dair bulguların olduğunu biliyoruz. Bütün dünyanın bu kimyasal silahların kullanımını önlemesine yönelik sözleşmelerini yeniden gözden geçirmesi gerek. İnsanlık onuruna yaraşır bir şekilde sahip çıkması gerekir.”

‘İNSANLIK ONURU’

Cenevre Sözleşmesi’nin herkesi kapsayan bir sözleşme olduğunu hatırlatan Güldiken, “Bir ülkede yasaklı silahların kullanıldığına dair iddialarla karşılaştığında yapacağı ilk ve tek şey bağımsız heyetleri kimyasal silahların kullanıldığı bölgeye göndermektir. Bu uluslararası alanda bir prestij ve onur meselesidir. Kürdistan bölgelerinde kullanılan silahlar ve var olan savaş gerçeği yeni olan bir şey değildir. Kürdistan halklarının haklarının gasp edilmesi ve sınırlarının bölünmesi meselesi vardır. Bugün Kürt halkının coğrafyasına yapılan saldırı, sadece Kürt halkını kapsayan bir durum değildir. İnsanlığı, insanlık onurunu kapsayan bir meseledir” diye konuştu.

‘ÖNEMLİ OLAN KULLANIMINA ENGEL OLMAK’

Kimyasal silahlara karşı gaz maskesi gibi bazı koruyucu tedbirlerin olduğunu anımsatan Güldiken, “Kimyasal silahların birçok çeşidi var. Halepçe’de kullanılan gazın elma kokusunu andırdığı ve gözle görülen bir madde değildi. Kimyasal silahlardan korunmanın en koruyucu örneği silahların kullanımına engel olmaktır. Yoksa kullanıldıktan sonra ne yaparsan yap mutlaka bir hasar bırakır. İnsan kendini koruyan bir varlık olabilir fakat yasaklı silahların kullanımında ekolojik tahribat da yok oluyor. Koruyucu önleyici tedbirler alınmalı” dedi.  

Kapitalizmin aşırı üretimleri toprağı zehirleyip yok ediyor. Tarımı fabrikalara taşıma hedefi işletilirken, yakın gelecekte yaşanması beklenen büyük kıtlığa ise çare olarak sunuluyor. Ancak unuttukları bir şey var, o toprak insan gibi canlı bir varlık

Yusuf Gürsucu

İnsanlar, hayvanlar, bitkiler ve diğer organizmalar yüz binlerce yıl toprakla birlikte evrimleşti. Kapitalist üretim süreçlerinin yaşamın her alanında yarattığı yıkımların en büyüklerinden biri de toprakta yaşanmakta. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), dünyada toprağın yüzde 33’ünün tahrip olduğunu, 2050 yılına kadar bunun yüzde 90’a yükselebileceğini aktarırken, diğer yandan kapitalizm insanlığa toprak yerine, fabrikalarda yapılacak üretimi öneriyor. Kapitalist endüstrinin her türlü girdisi doğal yaşamın yağmalanması üzerinden tedarik edilirken, bu süreçte hem toprak hem de sular aşırı kirletilmiş durumda ve topraksız üretimin en önemli iddiası da bu noktada ortaya çıkıyor.

Çiftçiler intihar ediyor

Son dönemde tarımda büyük zorluklarla mücadele eden ve her gün neredeyse 30-40 kişinin tohum, gübre, enerji ve su şirketlerine ödeyemecekleri düzeyde borçlanması ve toprağın da giderek verimini yitirmesi sonucu çiftçiler Hindistan’da intihar ediyor. BBC’de yer alan haberde Hindistan’daki bu duruma çare bulmak isteyen Sadhguru adlı ünlü gurunun, SaveSoil (Toprağı Kurtar) adlı küresel bir kampanya başlattığı duyuruldu. Sadhguru, toprak sağlığını iyileştirmeyi hedefleyen kampanya kapsamında çiftçilere topraklarındaki organik maddeyi korumak ve en az yüzde 3 oranında tutmak üzere desteklenmesini talep ediyor. Sadhguru, “Eğer bunu da yok edersek toprak kuma dönüşür ve iş burada biter. Eğer toprak sorunuyla baş edemezsek bir çölün içinde yaşamak zorunda kalacağız” diyor.

3 cm toprak bin yılda oluşuyor

Washington Üniversitesi’nde Jeomorfoloji Profesörü olan David Montgomery, “1930’larda Kuzey Amerika’da görülen dev toz bulutu hatırlarsınız, herkesi çok şaşırtmıştı. Eğer toprağa iyileşme fırsatı vermezseniz ve sürekli tahrip ederseniz o toprakta tarımsal üretim yapılamaz hale gelir. Toprağın en verimli kısmı üst katmanıdır. Bu verimlilik yıllarca ve yüzyıllarca devam eden tarımsal aktivite yüzünden yok ediliyor. Böylece gıda yetiştirmek de giderek zorlaşıyor” diyor. Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), dünyada toprağın yüzde 33’ünün tahrip olduğunu, 2050 yılına kadar bunun yüzde 90’a yükselebileceğini aktarırken, sadece 2-3 santimetrelik sağlıklı toprağı oluşturmak için bin yılın gerektiğini belirtiyor.

Toprak ve bitki sağlığı

İngiltere’de bulunan Toprak Derneği’nde (Soil Association) Tarımsal Ormancılık ve Bahçecilik Başkanı Ben Raskin, tarımda teknolojinin rolünün yeniden değerlendirilmesi gerektiğini söylüyor. Raskin, “Teknolojide öncelik toprak ve bitki sağlığı olmalı” diyor. Toprağı derinden kazan aletlerin yerine ufak delikler açıp içine tohum bırakan tohum ekiciler ve günümüzde kullanılan aletlerin sert müdahalelerine alternatif olarak çok daha yumuşak bir şekilde tohum eken ve yabani otları temizleyen aletlere ihtiyaç olduğunu ifade ediyor. Diğer taraftan toprağın çıplak kalmasını engellemek için örtü olarak kullanılan bitkilerin de önemine vurgu yapıyor.

Aşılması gereken son sınır

Raskin, şimdiye kadar kullanılan teknolojilerin toprağın sadece yüzeyini incelediğini, artık çok daha derine inip toprağın biyolojisinin düşünülmesi gerektiğini paylaşıyor. Bilim insanlarının toprağın içindeki yaşamın yalnızca yüzde 10’unu tespit ettiği sanılıyor. Montgomery, uzun yıllardır yeraltındaki dünyanın bilim için görünmez olduğunu, toprağın bilim dünyasında aşılması gereken son büyük sınır olduğunu aktarıyor. Toprak Birliği’nin Yenilikçi Çiftçiler Programı kapsamında yapılan bir deneyde yabani otları ve hastalıkları bastırmak için ağaçların etrafına söğüt talaşı malçı döküldüğü ve malçın içindeki asidin ağaçlarda bağışıklık reaksiyonu uyardığı tespitinin yapıldığı aktarılıyor.

Tarımı fabrikaya taşımak

Hem kirletiyor hem de çözüm üretiyorlar. Aynen küresel ısınmaya neden olan şey kapitalist endüstrinin kirli üretimlerinin bir sonucuyken, bu durumu düzeltmek adına yeşile boyanmış alternatif enerji sistemlerinin önerilip aşırı üretimlerin kesintisiz sürdürülmek istenmesi gibi. Toprağın adeta katledilip yok edilmesine neden olan kapitalizm koşullarında toprağın üretken olabilmesi mümkün değildir. Mono kültürel üretim süreçlerini dayatan ve toprağın dışarıdan verilen minerallerle üretken olabileceği önermelerini yapan kapitalizm, GDO’lu-hibrit tohumla, suni gübre ve tarım zehirleriyle binlerce yılda oluşmuş olan tarım kültürünü ortadan kaldırmaktadır.

Nereye sürükleniyoruz?

ABD merkezli piyasa araştırma kuruluşu Allied Market Research, 2018’de 2,23 milyar dolar piyasa büyüklüğüne sahip olan dikey tarım pazarının 2026’da değerini 6 kat artırarak 12,77 milyar dolara taşıyabileceğini öngörüyor. Bu büyümenin kısmen organik, pestisit içermeyen gıdalara olan talebin artmasıyla değil, aynı zamanda gıda güvenliğini artırmak ve ithalatı kısmak isteyen ülkeler tarafından da destekleneceği belirtiliyor. Dikey tarım şirketi Farm Urban kurucusu Paul Meyers, bitki fabrikalarını “geleceğin tarımı” olarak tanımlayıp “Bu, pestisit içermeyen ve gezegeni istikrarlı bir şekilde yok eden geleneksel at ve traktör tarımından daha sürdürülebilir bir yaklaşıma geçiş” iddiasını yaparken, kapitalizm koşullarında nereye doğru sürüklendiğimize ise önemli bir örnek teşkil ediyor.

Sermaye için birikim yolu

Birleşmiş Milletler’in yayınladığı bir rapora göre, dünya nüfusunun 2050’de 9,8 milyara ulaşacağı ve bu sayıda insanı beslemek için bugüne göre ortalama yüzde 50 ila yüzde 70 daha fazla yiyeceğe ihtiyaç olacağı söyleniyor. BM’nin bu raporunu dayanak yapan sermaye, geleneksel tarım uygulamaları ile nüfusu beslemek için ilave tarım alanlarına ihtiyaç duyulacağını, ancak ekin yetiştirmeye uygun olan arazinin yüzde 80’inden fazlasının kullanıldığını, gıda kıtlığının üstesinden gelmek için tarım fabrikalarına ihtiyaç olacağını iddia ediyor. Bu iddia dikkat çekilen kıtlığı çözmek adına yapılan bir iddia değil, sermaye için yeni bir birikim alanına işaret ederken, insanlığı kölelikten zincirli köleliğe sürükleyen bir gelecek hayalini gösteriyor.

Yavaş yavaş yok ediliyor

Kapitalizm, üretim süreçlerinin tamamını sermaye kontrolünde sürdürmek ister ve tarım da bunun bir parçasıdır. Adeta yavaş yavaş işkence ile yok edilme sürecine girmiş olan toprağı koruyup yaşatmak yerine onu kirletmeyi tercih edip tarımsal üretim sürecini ‘fabrikalara’ taşıyıp sermaye birikimini büyüterek, tarımın fabrikalarda sürdürülmesi kapitalizmin yakın gelecek hedefleri içinde yer alıyor. Bitkilerin topraktan beslendiği tüm mineralleri suni yolla üretip dayattığı topraksız tarımdaki yeni girdileri ortaya çıkarıp açlığa çözüm bulacaklarını iddia eden kapitalizmin büyümek ve yaşamın her alanını sömürmek dışında herhangi bir hedefinin olmadığının da bilinmesi gerekiyor.

Toprak bizler gibi canlı bir varlık

Annelerin kapitalist endüstrinin neden olduğu kirlilik, stres vb. etkilerle çocuklarına yetecek sütü gün geçtikçe kaybettikleri görülüyor. Diğer yandan aynı nedenlerle canlı bir organizma olan ‘toprak ana’ da her geçen gün verimsizleşerek çölleşiyor. Topraklar, dünyadaki biyolojik çeşitliliğin yüzde 25’ini içinde barındırırken, bir tutam toprağın dünyada yaşayan insan dahil tüm canlılar gibi canlı bir varlık olduğu bizlere unutturuluyor. Toprak ve diğer canlılar arasında yaşanan simbiyotik ilişkinin yaşamı var ettiği gerçeğini yok etmenin ekosisteme vurulacak en büyük darbe olacağı ise görmezden geliniyor.

Toprak kuma dönüşüyor

Bir bitki büyüme, çiçeklenme ve meyvelenme döneminde topraktan kökleri aracılığıyla beslenir. Bu beslenme sürecinde topraktan ne ihtiyacı varsa onu yeterli miktarda alır. Toprak bilgedir, ona verdiğimiz her tohuma kucak açar ve onu besleyip büyütür. Böyle bir döngü kirletilerek, mono kültürel tarıma mahkum edilip yoğun ilaçlama ve suni gübrelerle yapılan üretimle ve adeta kanı emilerek yok edilmektedir. Suyun içinde bitkiyi büyütmek ve ona dışarıdan yapay vitamin ve mineralleri vermekle toprağı eşitlemek veya daha iyi tarım diye yutturmaya çalışmak ancak sermayenin aklına gelebilecek bir yalandır. Topraklar artık kirlendi diye bizi topraksız tarıma alıştırmaya çalışan kapitalizm toprağı korumayı düşünmez bile. Aşırı üretimleri sürdürmek için doğayı topyekun yok olmaya sürükleyen akıl, toprakları da yok olma sürecine bağlayıp kuma dönüştürüyor. Ve bu süreç mutlaka durdurulup tersine çevrilmek zorunda.

Çaresiz değiliz

Yapılan hesaplamalara göre, dünyadaki bütün ülkeler ABD’de yapılan tüketim kadar tüketmesi halinde insanlığa 5 tane daha dünya gerektiğini gösteriyor. Burada ortaya çıkan sorun sermaye adına değişim değeri üreten üretim süreçleridir. Kullanım değeri üretmeyi içeren ve sadece ihtiyaçlarımız temelinde bir üretim sürecinin hayata geçirilmesi halinde ise dünyamızın bugünkü nüfusu aşan kat be kat nüfusu beslememesi için hiçbir neden yok. Yeter ki kapitalizmi hakettiği tarihin kirli sayfalarına gömelim ve yaşam için gerekli olan geleceği yaratalım.